Ταχυκαρδία

Το φυσιολογικό ηλεκτρικό σύστημα της καρδιάς

Η φυσιολογική καρδιά αποτελείται από 4 μυικές κοιλότητες, οι οποίες συστέλλονται και λειτουργούν στο σύνολο ως αντλία αίματος. Υπάρχουν δύο άνω κοιλότητες ή κόλποι, οι οποίοι λαμβάνουν αίμα απ’ την περιφέρεια του σώματος. Κάθε κόλπος κατόπιν, προωθεί το αίμα προς τις δύο κατώτερες κοιλότητες ή κοιλίες, οι οποίες στη συνέχεια το προωθούν προς το υπόλοιπο σώμα.

Προκειμένου να λειτουργήσει συντονισμένα, η καρδιά έχει το δικό της ηλεκτρικό σύστημα. Στην απλούστερή του μορφή, αυτό αποτελείται από δύο εξειδικευμένες κατασκευές ή κομβία και μονοπάτια αγωγής ή δεμάτια, τα οποία όλα αποτελούνται από κύτταρα αγωγής που μεταδίδουν ηλεκτρικά σήματα.

Φυσιολογικός καρδιακός παλμός

Ο φυσιολογικός καρδιακός παλμός ξεκινά, όταν ένα ηλεκτρικό ερέθισμα δημιουργείται κι αποστέλλεται απ’ τον φλεβόκομβο (sinus node) που βρίσκεται στον δεξιό κόλπο. Ο φλεβόκομβος είναι υπεύθυνος για την ρύθμιση της συχνότητας και του ρυθμού της καρδιάς και γι’αυτό αναφέρεται ως ο φυσιολογικός βηματοδότης της καρδιάς.

Το ηλεκτρικό ερέθισμα που παράγεται στον φλεβόκομβο, διασπείρεται στους κόλπους, οδηγώντας στη συστολή τους και την αποστολή αίματος στις κοιλίες. Το ηλεκτρικό ερέθισμα έπειτα φτάνει στον κολποκοιλιακό κόμβο (AV node), ο οποίος δρα ως πύλη που επιβραδύνει και ρυθμίζει τα ερεθίσματα μεταξύ κόλπων και κοιλιών.

Το ερέθισμα μεταδίδεται στη συνέχεια, διαμέσου των εξειδικευμένων μονοπατιών ή δεματίων, στις κοιλίες. Τα δεμάτια αυτά, περιλαμβάνουν το δεμάτιο του His, που συνδέεται με τον κολποκοιλιακό κόμβο και το οποίο διαχωρίζεται στον αριστερό και δεξιό κλάδο. Όταν οι κοιλίες ηλεκτρικά διεγερθούν, συστέλλονται και προωθούν αίμα προς τους πνεύμονες και την περιφέρεια του σώματος. Οι φυσιολογικοί καρδιακοί παλμοί ακολουθούν ένα ομαλό μοτίβο κι είναι μεταξύ 60-100/λεπτό. Αυτό αποκαλείται φλεβοκομβικός ρυθμός. Όλη αυτή η αλληλουχία γεγονότων στη συνέχεια ξεκινάει απ’ την αρχή.

Τι είναι οι αρρυθμίες;

Οι αρρυθμίες είναι διαταραχές του ηλεκτρικού συστήματος της καρδιάς. Μερικές φορές, εάν το σύστημα αγωγής υποστεί βλάβη ή εάν υπάρχει μια επιπλέον ηλεκτρική σύνδεση στην καρδιά, ο καρδιακός ρυθμός αλλάζει. Η καρδιά μπορεί να πάλλεται πολύ γρήγορα (ταχυκαρδία), πολύ αργά (βραδυκαρδία), ή ανώμαλα. Αυτό μπορεί να επηρεάσει την φυσιολογική της ικανότητα να λειτουργεί αποτελεσματικά ως αντλία. Αυτοί οι ανώμαλοι καρδιακοί ρυθμοί είναι γνωστοί ως αρρυθμίες. Αρρυθμίες μπορεί να συμβούν στους κόλπους ή στις κοιλίες, σε οποιαδήποτε ηλικία κι είναι κυρίως ενοχλητικές, παρά ένα σοβαρό πρόβλημα.

Τι συμβαίνει στην καρδιά ώστε να προκληθεί μια αρρυθμία;

Μια διαταραχή στο ηλεκτρικό σύστημα της καρδιάς μπορεί να προκαλέσει αρρυθμία. Για παράδειγμα, ένας ανώμαλος καρδιακός ρυθμός μπορεί να ξεκινήσει, όταν το ηλεκτρικό ερέθισμα προέρχεται από μια περιοχή εκτός του φυσιολογικού βηματοδότη της καρδιάς (φλεβόκομβος) ή εάν ο φλεβόκομβος αναπτύξει μια ανώμαλη καρδιακή συχνότητα ή ρυθμό.

Τι μπορεί να πυροδοτήσει μια αρρυθμία;

Κοινές αιτίες αρρυθμιών αποτελούν οι εκ γενετής ηλεκτρικές παραλλαγές, οι οποίες ορισμένες φορές μπορεί ν’ αποτελέσουν πρόβλημα μόνο κατά την ενήλικη ζωή. Κύριες αιτίες πυροδότησης αποτελούν το στρες, η καφείνη, το κάπνισμα, το αλκοόλ, διαιτητικά χάπια, φάρμακα για τον βήχα ή το κοινό κρυολόγημα. Συνήθως όμως υπάρχει μια υποκείμενη φυσική αιτία για την εμφάνιση των αρρυθμιών.

Εάν ο καρδιακός σας ιστός έχει υποστεί βλάβη ως αποτέλεσμα επίκτητης καρδιακής νόσου όπως το έμφραγμα του μυοκαρδίου ή συγγενούς καρδιοπάθειας, μπορεί επίσης να βρίσκεστε σε κίνδυνο ανάπτυξης αρρυθμιών. Σε σπάνιες περιπτώσεις, ο ιατρός δεν θα μπορέσει να εντοπίσει την αιτία των αρρυθμιών σας.

Πώς μπορώ να μάθω τι είδους αρρυθμία έχω;

Εάν ο ιατρός σας υποπτεύεται ότι μπορεί να έχετε αρρυθμία, μια ή περισσότερες απ’ τις ακόλουθες διαγνωστικές εξετάσεις μπορεί να πραγματοποιηθούν, ώστε να καθοριστεί η αιτία των συμπτωμάτων σας.

Ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ)

Το ΗΚΓ αποτελεί μια απλή, μη επεμβατική καταγραφή της ηλεκτρικής δραστηριότητας της καρδιάς. Ηλεκτρόδια τοποθετούνται στο στήθος σας και συνδέονται μέσω καλωδίων με μια καταγραφική μηχανή. Τα ηλεκτρικά σήματα της καρδιάς σας, δημιουργούν ένα ιδιαίτερο γραμμικό μοτίβο στο ηλεκτροκαρδιογραφικό χαρτί. Αναλύοντας το μοτίβο αυτό, ο ιατρός μπορεί συχνά ν’αποφασίσει τι είδους αρρυθμία έχετε. Το ΗΚΓ μπορεί να πραγματοποιηθεί σε ηρεμία καθώς και κατά την διάρκεια κόπωσης.

Καταγραφή ρυθμού Holter

Ένας καταγραφέας Holter μπορεί να δείξει μεταβολές στον καρδιακό ρυθμό για μια διάρκεια 24 ωρών, οι οποίες μπορεί να μην είναι δυνατό ν’ αναδειχθούν κατά το ΗΚΓ ηρεμίας ή άσκησης. Εάν ο ιατρός, σας συστήσει το τεστ αυτό, θα σας ζητηθεί να συνεχίσετε τις καθημερινές σας δραστηριότητες ως συνήθως (με εξαίρεση ντους ή μπάνιο) καθώς φοράτε έναν μικρό φορητό καταγραφέα που συνδέεται με ηλεκτρόδια στο στήθος σας. Θα σας ζητηθεί να επιστρέψετε στο νοσοκομείο την επόμενη μέρα, ώστε οι πληροφορίες από τον καταγραφέα, ν’ανακτηθούν και ν’αναλυθούν.

Καταγραφέας καρδιακών συμβαμάτων

Εάν ο ιατρός σας θεωρεί ότι υπάρχει ένδειξη πιο παρατεταμένης καταγραφής ημερών ή εβδομάδων, μπορεί να χρειαστεί να έχετε έναν καταγραφέα καρδιακών συμβαμάτων. Αυτή είναι μια μικρή, τροφοδοτούμενη από μπαταρία φορητή συσκευή, η οποία μπορεί να καταγράψει ένα ΗΚΓ όταν έχετε συμπτώματα. Ο ιατρός μπορεί να χρησιμοποιήσει αυτού του είδους την καταγραφική συσκευή, εάν οι αρρυθμίες δεν είναι συχνές. Η συσκευή έχει το μέγεθος ενός μεγάλου κινητού τηλεφώνου και μπορεί να τοποθετηθεί στην ζώνη ή την τσέπη σας. Όταν έχετε συμπτώματα, κρατάτε απλώς τον καταγραφέα πάνω στο στήθος σας και πατάτε ένα κουμπί. Η συσκευή στη συνέχεια, καταγράφει μέχρι και 5 λεπτά καρδιακής ηλεκτρικής δραστηριότητας.

Είδη αρρυθμιών

Αρρυθμίες οι οποίες συμβαίνουν στους κόλπους (άνω κοιλότητες της καρδιάς) είναι υπερκοιλιακές (πάνω απ’ τις κοιλίες) στην προέλευσή τους, ενώ οι κοιλιακές αρρυθμίες ξεκινούν απ’ τις κοιλίες (κατώτερες κοιλότητες της καρδιάς). Ενώ οι περισσότερες αρρυθμίες είναι καλοήθους φύσεως, υπάρχουν μερικές που μπορεί να είναι απειλητικές για την ζωή. Ο ιατρός θα καθορίσει ποιον τύπο αρρυθμίας έχετε και θ’αντιμετωπίσει τα συμπτώματά σας ανάλογα. Γενικά, κοιλιακές αρρυθμίες στα πλαίσια οργανικής καρδιακής νόσου, θεωρούνται οι πιο επικίνδυνες κι απαιτούν ενδελεχή ιατρική αντιμετώπιση.

Υπερκοιλιακή Ταχυκαρδία (ΥΚΤ)

Αυτός ο τύπος της αρρυθμίας συμβαίνει συνήθως σε νεαρούς υγιείς ανθρώπους. Οι ιατροί αναφέρουν συνήθως την υπερκοιλιακή ταχυκαρδία, ως ταχυκαρδία επανεισόδου. Καθώς το ηλεκτρικό ερέθισμα δεν εξασθενεί και συνεχίζει να κινείται γρήγορα κυκλικά μέσα στο σύστημα αγωγής. Αυτό οφείλεται σε μια επιπλέον ηλεκτρική σύνδεση, που μπορεί να σχηματίσει ένα βραχύ κύκλωμα μέσα στο σύστημα αγωγής της καρδιάς. Η ΥΚΤ είναι συνήθως ένας γρήγορος ομαλός ρυθμός. Οι πιο κοινοί τύποι ΥΚΤ είναι η AVNRT κι η AVRT.

AVNRT

Αυτή η αρρυθμία συμβαίνει, όταν προκύπτει πρόβλημα κατά την διαδρομή του ερεθίσματος διαμέσου του κολποκοιλιακού κόμβου. Φυσιολογικά, ο κολποκοιλιακός κόμβος δρα ως πύλη που ελέγχει κι επιβραδύνει ερεθίσματα, καθώς αυτά διέρχονται απ’ τους κόλπους στις κοιλίες. Στην AVNRT υπάρχουν δύο ηλεκτρικά μονοπάτια αγωγής που μπορούν να άγουν ερεθίσματα, από και προς τον κολποκοιλιακό κόμβο. Αυτός ο τύπος αρρυθμίας συνήθως ξεκινά μετά από μια έκτακτη έκτοπη συστολή. Στη συνέχεια προκύπτει ένα ηλεκτρικό βραχυκύκλωμα, όπου το ηλεκτρικό ερέθισμα στροβιλίζεται γύρω από αυτό και περνά προς τις κοιλίες, προκαλώντας έναν πολύ γρήγορο καρδιακό ρυθμό.

AVRT και/ή σύνδρομο Wolff-Parkinson-White (WPW)

Στην AVRT υπάρχει μια επιπλέον ηλεκτρική σύνδεση στην καρδιά, η οποία παρακάμπτει το φυσιολογικό σύστημα αγωγής. Το ηλεκτρικό αυτό μονοπάτι συνδέει απευθείας τους κόλπους με τις κοιλίες. Η επιπλέον αυτή σύνδεση ονομάζεται παραπληρωματικό δεμάτιο. Αυτό μπορεί να είναι κεκαλυμμένο, που σημαίνει ότι δεν είναι εμφανές στο ΗΚΓ, ή μπορεί να είναι εμφανές στο ΗΚΓ ηρεμίας, όπως συμβαίνει στο σύνδρομο WPW. Στο ΗΚΓ του ασθενούς με σύνδρομο WPW, είναι εμφανές ένα κύμα Δέλτα, ενδεικτικό της παρουσίας μιας επιπλέον ηλεκτρικής σύνδεσης στην καρδιά.