Τι είναι η Αιφνίδια Καρδιακή Ανακοπή (ΑΚΑ);
H αιφνίδια καρδιακή ανακοπή είναι μια κατάσταση κατά την οποία, η καρδιά ξαφνικά κι αναπάντεχα, σταματά να πάλλεται εξαιτίας δυσλειτουργίας του ηλεκτρικού της συστήματος. Αιτία της ΑΚΑ είναι ένας απειλητικός για την ζωή ανώμαλος καρδιακός ρυθμός, μια αρρυθμία. Η πιο κοινή αιτία ΑΚΑ είναι η κοιλιακή μαρμαρυγή.
Στην κοιλιακή μαρμαρυγή, ο καρδιακός ρυθμός είναι χαοτικός. Η καρδιά ‘’τρέμει’’ κι αδυνατεί ν’ αντλήσει αίμα προς το σώμα και τον εγκέφαλο. Όταν η καρδιά βρίσκεται σε κοιλιακή μαρμαρυγή, ΑΚΑ μπορεί να επέλθει.
Κατά την ΑΚΑ ένας ασθενής θα χάσει πρώτα τον σφυγμό του, θα σταματήσει ν’ αναπνέει και θα χάσει τις αισθήσεις του. Όλα αυτά μπορεί να συμβούν πολύ γρήγορα. Στην πραγματικότητα πρόκειται για υπόθεση δευτερολέπτων!
Η ΑΚΑ εμφανίζεται χωρίς προειδοποίηση. Δεν διακρίνει ηλικίες, φύλο ή φυλή κι είναι υπεύθυνη για χιλιάδες θανάτους παγκοσμίως κάθε χρόνο.
Ποιοι μπορούν να υποστούν ΑΚΑ;
Δυστυχώς ο καθένας μπορεί να υποστεί ΑΚΑ. Η ΑΚΑ είναι απρόβλεπτη κι ο καθένας ανεξαρτήτου ηλικίας ή επιπέδου φυσικής κατάστασης μπορεί να την υποστεί όπου- και οποτεδήποτε. Παράγοντες κινδύνου για ΑΚΑ αποτελούν το πρώην έμφραγμα του μυοκαρδίου, προηγούμενο επεισόδιο ΑΚΑ, ταχύς ρυθμός στο κατώτερο τμήμα της καρδιάς, οικογενειακό ιστορικό ΑΚΑ, δομική καρδιακή νόσος και καρδιακή ανεπάρκεια. Παρά το γεγονός ότι η ύπαρξη καρδιακής νόσου είναι κοινή αιτία ΑΚΑ, πολλά θύματα δεν είχαν ποτέ καρδιακά προβλήματα.
Ανάμεσα στα αίτια ΑΚΑ στον νεαρό πληθυσμό (χωρίς προηγούμενο έμφραγμα του μυοκαρδίου ή καρδιακή ανεπάρκεια) είναι τα επίκτητα ή συγγενή αρρυθμιολογικά σύνδρομα που περιλαμβάνουν το WPW, σύνδρομο μακρού QT και σύνδρομο Brugada.
Σύνδρομο Wolff-Parkinson-White (WPW)
To σύνδρομο WPW οφείλεται στην ύπαρξη μιας ή περισσοτέρων επιπλέον ηλεκτρικών συνδέσεων μεταξύ των άνω (κόλποι) και κάτω (κοιλίες) κοιλοτήτων της καρδιάς.
Οι επιπλέον αυτές ηλεκτρικές συνδέσεις επιτρέπουν την ανάπτυξη πολύ γρήγορων κι ασταθών καρδιακών ρυθμών που μπορεί να οδηγήσουν σε ΑΚΑ. Αυτές οι διαταραχές του ρυθμού γίνονται πιο εμφανείς κατά την εφηβική ηλικία ή νωρίς την τρίτη δεκαετία της ζωής, περιστασιακά όμως μπορεί να εμφανιστούν νωρίτερα ή αργότερα.
Σ’ έναν ασθενή με WPW, τα ηλεκτρικά ερεθίσματα φθάνουν πολύ νωρίς στις κοιλίες, διαταράσσοντας τον φυσιολογικό καρδιακό ρυθμό. Περιστασιακά αυτό μπορεί να εκφυλιστεί σε κοιλιακή μαρμαρυγή.
Η διάγνωση είναι συνήθως προφανής από ένα ΗΚΓ. Παρ’όλα αυτά, μερικές φορές, η χαρακτηριστική εμφάνιση δεν είναι εμφανής και μπορεί να απαιτηθούν επιπρόσθετες δοκιμασίες για την διάγνωση.
Ωστόσο, πολλοί ασθενείς με WPW έχουν πολύ λίγα ή καθόλου προβλήματα καθ’όλη την διάρκεια του βίου τους.
Σύνδρομο μακρού QT
Πρόκειται για σύνδρομο που μπορεί να προκαλέσει διαταραχή στο ηλεκτρικό σύστημα της καρδιάς. Αυτό μπορεί να προδιαθέσει έναν ασθενή σε κοιλιακή ταχυκαρδία, η οποία μπορεί γρήγορα να εκφυλιστεί σε κοιλιακή μαρμαρυγή. Η αιτία βρίσκεται στα μυοκαρδιακά κύτταρα, τα οποία χρειάζονται περισσότερο απ’ τον φυσιολογικό χρόνο για ν’ ‘’αναρρώσουν’’ μετά από μια μυοκαρδιακή συστολή (κατά περίπου ένα δέκατο του δευτερολέπτου). Επί εδάφους συνδρόμου μακρού QT, ΑΚΑ μπορεί να πυροδοτηθεί από συγκεκριμένους τύπους άσκησης, δυνατούς θορύβους ή άλλα ξαφνικά ερεθίσματα. Συμβάντα παρατηρούνται συνήθως σε παιδιά ή νέους ενήλικες, αλλά μπορεί να ποικίλλουν. Η διάγνωση είναι εμφανής απ’ το ΗΚΓ, το οποίο πρέπει επίσης να πραγματοποιηθεί στους συγγενείς του ασθενούς που έχει διαγνωσθεί με το σύνδρομο μακρού QT.
Σύνδρομο Brugada
Το σύνδρομο Brugada είναι μια επίκτητη διαταραχή του καρδιακού ρυθμού που σχετίζεται με την λειτουργικότητα των μυοκαρδιακών κυττάρων. Πιο συχνά εμφανίζεται στην τέταρτη δεκαετία της ζωής και έχει μια προδιάθεση για τους πληθυσμούς της νοτιοανατολικής Ασίας. Συνήθως διαγιγνώσκεται με το ΗΚΓ. Υπάρχουν περιπτώσεις όμως όπου μπορεί ν’ απαιτηθούν επιπλέον διαγνωστικές εξετάσεις.
Άνθρωποι που έχουν το σύνδρομο αυτό, μπορεί να εμφανίσουν συγκοπτικά επεισόδια εξαιτίας κοιλιακής μαρμαρυγής ή εξαιτίας μιας πολύ γρήγορης μορφής κοιλιακής ταχυκαρδίας που ονομάζεται ‘’Torsade de Pointes’’. Αυτό μπορεί να οδηγήσει γρήγορα σε ΑΚΑ, εκτός κι αν αντιμετωπιστεί με απινίδωση.
Ποια είναι η διαφορά μεταξύ ΑΚΑ και εμφράγματος του μυοκαρδίου;
Oι αρρυθμίες ελαττώνουν την δυνατότητα της καρδιάς να λειτουργεί αποτελεσματικά και αν παραμείνουν χωρίς θεραπεία, μπορεί να οδηγήσουν σε απειλητικές για την ζωή καταστάσεις. Εάν η αρρυθμία οδηγήσει σε κοιλιακή ταχυκαρδία ή κοιλιακή μαρμαρυγή, ένας εξαιρετικά ταχύς χαοτικός ρυθμός μπορεί να προκύψει. Οι κατώτερες κοιλότητες της καρδιάς δεν συστέλλονται αποτελεσματικά, καταστέλλεται η λειτουργία της ως αντλία και ΑΚΑ επέρχεται.
ΑΚΑ: Ένα ηλεκτρικό πρόβλημα
Η ΑΚΑ είναι διαφορετική απ’ το έμφραγμα του μυοκαρδίου (ΕΜ).
Ενώ το ΕΜ περιγράφεται ως ‘’υδραυλικό πρόβλημα’’, η ΑΚΑ είναι περισσότερο ένα ηλεκτρικό πρόβλημα που εμποδίζει την καρδιά να λειτουργήσει αποτελεσματικά. Το ΕΜ μπορεί να προκαλέσει ΑΚΑ, όμως υπάρχουν κι άλλοι πολλοί λόγοι όπως, συγγενείς ανωμαλίες, σοβαρή καρδιακή ανεπάρκεια και υπερδοσολογία φαρμάκων.
ΕΜ: Ένα υδραυλικό πρόβλημα
Το ΕΜ προκύπτει όταν η αιματική άρδευση της καρδιάς ελαττώνεται ή σταματά τμηματικά, προκαλώντας τραυματισμό ή θάνατο του καρδιακού μυός. Ο ασθενής διατηρεί τις αισθήσεις του και μπορεί να παραπονείται για ένα ή περισσότερα συμπτώματα και σημεία ΕΜ.
Σημεία και συμπτώματα ΑΚΑ: Όταν συμβαίνει ΑΚΑ, η καρδιά σταματά να πάλλεται. Ως αποτέλεσμα, η καρδιά χάνει την λειτουργία της ως αντλία αίματος, γεγονός που έχει ως συνέπεια την διακοπή αιμάτωσης του σώματος, συμπεριλαμβανομένου του εγκεφάλου. Το άτομο ξαφνικά χάνει τις αισθήσεις του, φαίνεται σαν να έχει χάσει την ζωή του – με εξαίρεση μια ανώμαλη αγωνιώδη αναπνοή που μπορεί να διαρκέσει για αρκετά λεπτά.
Περιστασιακά, τα θύματα ΑΚΑ μπορεί να βιώσουν επιληπτική δραστηριότητα (σπασμοί των χεριών και των ποδιών) για 10-20 δευτερόλεπτα κατά την έναρξη του συμβάντος, καθώς ο εγκέφαλος σταματά να δέχεται αίμα και κατ’επέκταση οξυγόνο απ’ την καρδιά.
Το θύμα ΑΚΑ δεν έχει ποτέ τις αισθήσεις του και χρειάζεται άμεση βοήθεια. Εάν δεν γίνει τίποτα, το θύμα θα πεθάνει εντός λεπτών.
Στην πράξη, περίπου 7-10% πεθαίνουν κάθε λέπτο που περνά χωρίς απινίδωση.
Σημεία και συμπτώματα του ΕΜ: Τα περισσότερα ΕΜ εμφανίζονται ως δυσφορία στο στήθος που διαρκεί περισσότερο από μερικά λεπτά ή που υποχωρεί κι επανέρχεται. Μερικοί ασθενείς με ΕΜ, βιώνουν ήπια διαλείπουσα δυσφορία στο στήθος που υποχωρεί κι επανέρχεται στη συνέχεια για μέρες.
Αυτά είναι πρώιμα προειδοποιητικά σημεία, που μπορεί να προηγούνται του ΕΜ (μερικά θύματα παρ’όλα αυτά, στερούνται πλήρως προειδοποιητικών σημείων). Η δυσφορία στο στήθος μπορεί να μοιάζει σε ορισμένες περιπτώσεις με αίσθημα πίεσης ή πληρότητας. Μπορεί βέβαια να εξελιχθεί σε πολύ έντονο πόνο.
Ποιος είναι σε υψηλότερο κίνδυνο ΑΚΑ;
Ασθενείς με προηγούμενο ΕΜ, καρδιακή ανεπάρκεια ή άλλα γνωστά καρδιακά προβλήματα είναι σε αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ΑΚΑ.
Η ΑΚΑ προκαλείται συνήθως από κοιλιακή ταχυκαρδία και/ή κοιλιακή μαρμαρυγή που ξεκινά συχνά από περιοχές του καρδιακού μυός με ουλή ή πολύ σπάνια εξαιτίας της δράσης φαρμάκων που μπορεί να παίρνει ο ασθενής. Ο καθένας, σε οποιαδήποτε ηλικία και στιγμή μπορεί να βιώσει ΑΚΑ.
Πώς αντιμετωπίζεται η ΑΚΑ;
Καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση (ΚΠΑ):
Όταν κάποιος βιώσει ΑΚΑ, η απινίδωση σε συνδυασμό με ΚΠΑ είναι ο μοναδικός τρόπος ν’ αποκατασταθεί ο φυσιολογικός ρυθμός της καρδιάς.
Η ΚΠΑ είναι ένα προσωρινό μέτρο που βοηθά στην ελάχιστη συνεχόμενη παροχή οξυγόνου στον εγκέφαλο και άλλα όργανα. Είναι αλλιώς γνωστή ως Βασική Υποστήριξη της Ζωής κι έχει ως σκοπό να βελτιστοποιήσει την επιβίωση, από την εκτός νοσοκομείου καρδιακή ανακοπή των ενηλίκων, παιδιών και νεογνών.
Η ΚΠΑ από μόνη της, δεν θα επανεκκινήσει την καρδιά μετά από ΑΚΑ.
– Εάν δεν υπάρχει καμιά επέμβαση απ’ τους παρευρισκόμενους το ποσοστό επιβίωσης είναι μόλις 5%.
– Με την παροχή ΚΠΑ μόνο, το ποσοστό επιβίωσης ανέρχεται σε 9%.
– ΚΠΑ & έγκαιρη απινίδωση ανεβάζουν το ποσοστό επιβίωσης σε 50%.
Τι είναι ο αυτόματος εξωτερικός απινιδωτής (ΑΕΑ);
Η έγκαιρη απινίδωση αποτελεί το κλειδί για να επιβιώσει κανείς ΑΚΑ.
– Τα ποσοστά επιβίωσης πέφτουν 7-10% για κάθε λεπτό χωρίς απινίδωση.
– Η ΚΠΑ είναι ένα προσωρινό μέτρο διατήρησης της αιματικής ροής και της οξυγόνωσης του εγκεφάλου. Δεν θα επαναφέρει την καρδιά σε φυσιολογικό ρυθμό. Μόνο η απινίδωση μπορεί να επαναφέρει την καρδιά σε φυσιολογικό ρυθμό.
– Η γρήγορη ενεργοποίηση του πρώτου ατόμου που θα βρεθεί στην σκηνή, μπορεί πραγματικά να κάνει την διαφορά στην διάσωση του ασθενούς.
– Οι ΑΕΑ κάνουν την έγκαιρη απινίδωση, ιδιαίτερα απλή και γρήγορη διαδικασία, για χρήση ακόμη κι από ανθρώπους με ελάχιστη εκπαίδευση.
Ο ΑΕΑ είναι μια συσκευή που χρησιμοποιείται σε επείγουσες καταστάσεις και μπορεί να σώζει ζωές. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί απ’ τον καθένα και βοηθά στην επανεκκίνηση της καρδιάς μετά από ΑΚΑ.
Η συσκευή είναι πλήρως φορητή και παρέχει στην καρδιά το ηλεκτρικό φορτίο που απαιτείται ώστε να δημιουργήσει μια φυσιολογική καρδιακή συστολή και κατόπιν να εγκαταστήσει έναν φυσιολογικό καρδιακό ρυθμό. Ο ΑΕΑ θα χορηγήσει shock μόνο εάν αυτό κριθεί απαραίτητο.
Γιατί είναι απαραίτητος ο ΑΕΑ;
Το άτομο που υφίσταται ΑΚΑ μπορεί να βρίσκεται σε απινιδώσιμο ρυθμό μόνο για μερικά λεπτά κατά την έναρξη του συμβάντος. Επομένως η άμεση απινίδωση είναι ζωτικής σημασίας.
Πώς λειτουργεί;
1- Όταν η συσκευή ανάψει, o AEA θα δώσει οδηγίες στον χρήστη να συνδέσει τα αυτοκόλλητα/ηλεκτρόδια στο γυμνό στήθος του θύματος. Όλος ο ρουχισμός πρέπει ν’ αφαιρεθεί, διότι μπορεί να προκληθούν παρεμβολές στα ηλεκτρικά σήματα. Τ’ αυτοκόλλητα ηλεκτρόδια έχουν την δυνατότητα ν’ αναλύσουν τον καρδιακό ρυθμό και να καθορίσουν εάν απαιτείται η χορήγηση shock.
2- Eάν η συσκευή θεωρήσει πως απαιτείται να χορηγηθεί shock, θα φορτίσει ώστε να προετοιμαστεί για την χορήγηση. Ο ΑΕΑ είναι απολύτως ασφαλής καθώς θα χορηγήσει shock μόνο όταν επιβεβαιώσει την παρουσία ενός απινιδώσιμου ρυθμού.
3- Όταν φορτίσει, η συσκευή δίνει οδηγίες στον χρήστη να βεβαιωθεί ότι κανείς δεν ακουμπάει το θύμα και κατόπιν να πατήσει ένα κουμπί ώστε να χορηγηθεί το shock. Στην περίπτωση που έχουμε πλήρως αυτόματο απινιδωτή, η συσκευή θα ενημερώσει τον χειριστή ότι θα χορηγήσει το shock μόνη της, χωρίς να απαιτείται άλλη παρέμβαση.
4- Όταν χορηγηθεί το shock, η συσκευή θα δώσει οδηγίες στον χειριστή να ξεκινήσει ΚΠΑ για μια χρονική περίοδο, μετά από την οποία θα ξαναναλύσει τον καρδιακό ρυθμό και θα αποφασίσει εάν ένα ακόμα shock απαιτείται ή συνέχιση της ΚΠΑ. Ο καθένας μπορεί να χρησιμοποιήσει ΑΕΑ χωρίς να απαιτείται εκπαίδευση.
Η Αλυσίδα της Επιβίωσης
Οι παγκόσμιες κατευθυντήριες οδηγίες για την αντιμετώπιση της ΑΚΑ περιλαμβάνουν την Αλυσίδα της Επιβίωσης.
Η γρήγορη ενεργοποίηση του πρώτου ατόμου που θα βρεθεί στην σκηνή, μπορεί πραγματικά να κάνει την διαφορά στην διάσωση του θύματος.
Η Αλυσίδα της Επιβίωσης αντιπροσωπεύει την αλληλουχία των πέντε βημάτων, τα οποία πρέπει να συμβούν γρήγορα, ώστε να μεγιστοποιηθεί η πιθανότητα επιβίωσης του θύματος.
Τα πέντε βήματα της αλυσίδας είναι τα ακόλουθα:
1- Έγκαιρη πρόσβαση: Κάλεσε 166 άμεσα
2- Έγκαιρη έναρξη ΚΠΑ: Ξεκίνησε ΚΠΑ ώστε να διατηρηθεί η αιματική ροή στον εγκέφαλο και τα υπόλοιπα όργανα μέχρι την άφιξη απινιδωτή κι εξειδικευμένης φροντίδας.
3- Έγκαιρη χορήγηση απινίδωσης: Η απινίδωση, είναι ο μοναδικός τρόπος ν’ αποκατασταθεί ο φυσιολογικός ρυθμός της καρδιάς μετά από ΑΚΑ.
4- Αποτελεσματική εξειδικευμένη υποστήριξη της ζωής: Η ομάδα διάσωσης υποστηρίζει τον αεραγωγό, χορηγεί απινίδωση κι ενδοφλέβια φάρμακα.
5- Έγκαιρη εξειδικευμένη υποστήριξη της ζωής: Μετά την επιβίωση του αρχικού συμβάντος ΑΚΑ, ακολουθείται ένα εμπεριστατωμένο σχέδιο αντιμετώπισης, ώστε να μειωθούν οι πιθανότητες ανάλογων καταστάσεων στο μέλλον.
Θεραπείες για τους ασθενείς που επιβιώνουν από ΑΚΑ
Οι ασθενείς που επιβιώνουν από ΑΚΑ ή βρίσκονται σε κίνδυνο ΑΚΑ, μπορούν ν’ αντιμετωπιστούν με διάφορους τρόπους. Σε πολλούς θα εμφυτευτεί απινιδωτής, μια συσκευή όπως ο βηματοδότης που τοποθετείται κάτω απ’ το δέρμα (συνήθως στο άνω τμήμα του θώρακα) κι έχει καλώδια που το συνδέουν με την καρδιά. Η συσκευή αυτή, παρακολουθεί συνεχώς τον καρδιακό ρυθμό και χορηγεί shock στην καρδιά εάν αυτό κριθεί απαραίτητο.
Ο ασθενής με την εμφυτευμένη συσκευή, έχει μια φυσιολογική ζωή με λίγους περιορισμούς κι είναι ψυχολογικά ήρεμος, ότι ο απινιδωτής του θα παρέμβει άμεσα εάν χρειαστεί.
Μερικοί ασθενείς μπορεί να χρειαστεί να πάρουν μόνο φάρμακα, ή επιπρόσθετα απινιδωτή. Περιστασιακά, ορισμένες αιτίες ΑΚΑ (όπως το σύνδρομο WPW), μπορούν ν’ αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά με μια επέμβαση, η οποία ονομάζεται κατάλυση και στην οποία καταστρέφεται η επιπλέον ηλεκτρική σύνδεση που υπάρχει στην καρδιά.
Όλοι οι ασθενείς που έχουν επιβιώσει ΑΚΑ, πρέπει να εξεταστούν από αρρυθμιολόγο, ώστε να καθοριστεί ο καλύτερος τρόπος πρόληψης παρόμοιων επεισοδίων στο μέλλον και να εκτιμηθεί εάν περαιτέρω προληπτικός έλεγχος απαιτείται για τα μέλη της οικογένειας του ασθενούς/θύματος.
Πηγή British Heart Foundation